Een relevant citaat uit dit persbericht: In 2018, IPCC highlighted the unprecedented scale of the challenge required to keep warming to 1.5°C. Five years later, that challenge has become even greater due to a continued increase in greenhouse gas emissions. The pace and scale of what has been done so far, and current plans, are insufficient to tackle climate change.”
De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) heeft onlangs een bijgewerkte versie van de ‘Handreiking Total cost of ownership (TCO)-berekening voor personenauto’s’ gepresenteerd. De kosten van de drie meest voorkomende aandrijflijnen worden met elkaar vergeleken: batterij elektrisch (BEV), benzine en diesel. Voor meer details, klik hier.
Laat ik beginnen door te zeggen dat ik volledig achter de internationale klimaatdoelen sta, alhoewel ik steeds meer vraagtekens plaats bij de gekozen oplossingsrichtingen.
De laatste COP laat zien dat er een fundamenteel verschil van inzicht bestaat tussen de verschillende landen die deze wereldbol bevolken. En dan doel ik nog niet eens op de ‘Noord-Zuid discussie’. Maar refereer veel meer naar hoe de werkelijke machtsverhoudingen liggen, en hoe de belangen meespelen van grote internationale ondernemingen.
Ik heb het genoegen gehad om bij verschillende grote internationale ondernemingen te hebben gewerkt. En bij twee internationale ondernemingen mocht ik de leiding hebben, en richting geven aan nieuwe innovatiegebieden, die vooral voortkwamen uit de vele gesprekken met klanten (private en publieke sector).
Nu ik niet meer in de ‘operationele waan van de dag’ leef, en vooral terugkijk op mijn werkzame leven met het doel nog een zinvolle invulling aan mijn toekomstige leven te geven, plaats ik steeds meer vraagtekens bij de huidige aanpak m.b.t. klimaatveranderingen, gewenste aanpassingen in de samenleving, en de ……… energieprijzen. Dit artikel richt zich op de energieprijzen, en ik verwijs de lezers graag naar andere berichten op deze website m.b.t. het klimaat en noodzakelijke veranderingen.
Het is niet een cynische blik van een persoon die ouder wordt. En ik zou ook zeker niet tot de groep “de beste stuurlui staan aan wal” willen behoren. Nee, het is voortborduren op de vele ervaringen, en discussies die ik op verschillend gebieden heb mogen voeren.
Energie moet een basisrecht zijn
We zijn de afgelopen decennia ontspoord door de liberalisering van energiemarkten en de concurrentie tussen de verschillende energie-aanbieders.
Ik vind het huidige systeem niet goed en de kosten die gemoeid zijn met de organisatie van de huidige energieleveringsketen zijn in mijn ogen veel te hoog.
Energie (elektriciteit en gas) zijn zaken waar alle bewoners recht op hebben tegen de laagst mogelijke kosten. En daar schort het nou precies aan.
Ik snap dat een wereldwijde energiecrisis, die mede is veroorzaakt door Rusland, een impact op de prijzen heeft. Maar hadden we de hele inkoopketen, het inschatten van risico’s en hoe daar invulling aan te geven, niet heel anders moeten organiseren?
Al vele jaren was bekend dat de afhankelijkheid van het Russisch gas vol risico is. Er zijn hierover vele interessante artikelen gepubliceerd zoals in het NRC van 21 oktober 2022. Daarin wordt haarfijn beschreven hoe de basis voor de huidige energiecrisis reeds decennia geleden gelegd is. Vele Nederlandse en internationale (lees Westerse) politici wisten dat het Russisch regime niet te vertrouwen is, maar men besloot toch intensieve gaszaken met Rusland te doen. De Energieleveranciers zijn op dit vlak meegelopen en hebben de risico’s ook anders ingeschat.
Achteraf gezien heeft toenmalig minister Koos Andriessen (begin jaren negentig), die zich volgens mij vierkant tegen liberalisatie keerde, in mijn ogen volkomen gelijk gehad. Zijn vrees was o.m. dat de liberalisering de voorzieningszekerheid zal aantasten.
Interessant is te melden dat zowel de Algemene Energieraad als de Adviesraad Internationale Vraagstukken regelmatig in de afgelopen 2 decennia gewezen hebben op de kwetsbare afhankelijke positie waarin Nederland zich heeft opgesteld.
Ik maak me zorgen over de energiearmoede die gaat ontstaan; simpel gezegd: mensen die hun energierekening niet meer kunnen betalen, en/of de verwarming zo laag zetten dat dit allerlei comfort- en gezondheidsproblemen gaat opleveren. Anno 2022 kunnen we in Nederland dit toch niet accepteren !
De politiek moet met een wezenlijk ander energiesysteem komen dat recht doet aan de basisbehoeften van al haar inwoners.
Hoe een nieuw systeem eruit moet zien is onderwerp van discussie, maar het moet in mijn ogen de volgende elementen bevatten:
Baseer de eenheidsprijzen voor elektriciteit (kWh) en gas (m3) op een gemiddelde huishouding, waarbij onderscheid moet worden gemaakt in het type huis (bijv. grondgebonden woning of appartement op 6 hoog, wanneer gebouwd, wat kan wel/niet worden geïsoleerd, zonder de eigenaren met veel te hoge niet-realistische kosten op te zadelen). De huidige prijsplafond-voorstellen gaan al die kant op; alleen zijn de eenheidsprijzen nog steeds veel te hoog.
Als men meer verbruikt (bijv. men woont in een groot huis), dan betaalt men vanzelfsprekend meer. Maar ook in dit geval moet men niet afhankelijk zijn van de grillen van de markt en aanbod van veelal private energieleveranciers.
Geef een incentive voor energie besparen die afhankelijk kan worden gesteld op basis van jaar-op-jaar reductie van het verbruik. Maar realiseer dat energie besparen niet in alle situatie gemakkelijk is. Enerzijds omdat het type huis en de bouwaard vaak vele beperkingen opleveren. Anderzijds speelt het financiële draagvermogen mee, ondanks dat er wel wat ‘potjes’ zijn die aangesproken kunnen worden. Maar dit laatste is niet voor alle bewoners inzichtelijk.
Elektriciteit, gas en water zijn primaire elementen die wij als samenleving nodig hebben om de basisbehoeften te waarborgen. Wij zijn het verplicht om alle inwoners van Nederland die basisvoorzieningen tegen zo laag mogelijke kosten aan te bieden.
Ik heb al een tijd lang geen blog gepubliceerd, omdat ik steeds meer vraagtekens plaats over onze energiesystemen (met name in de westerse wereld). En als ik dan naar Nederland kijk, heb ik niet zoveel hoop dat we de doelstellingen voor 2030 zullen halen, laat staan die voor 2050.
Planbureau voor de Leefomgeving kwam recentelijk met haar rapport “Klimaat- en Energieverkenning 2022 (KEV)”.
Op haar website stelt PBL: “De jaarlijkse Klimaat- en Energieverkenning wordt voorgeschreven door de Klimaatwet en geldt als één van de verantwoordingsinstrumenten van het Nederlandse klimaat- en energiebeleid. De broeikasgasuitstoot in Nederland daalt naar verwachting met 39-50 procent in 2030 ten opzichte van 1990, uitgaande van het vastgestelde en voorgenomen beleid. Daarmee is het kabinetsdoel om in 2030 55 procent minder uit te stoten dan in 1990 nog niet in zicht.”.
Op een recent gehouden congres (Dag van het Klimaatakkoord in Utrecht) stelden de IPCC-auteurs, w.o. mijn voormalig Ecofys collega Kornelis Blok, dat landen zoals Nederland véél sneller zouden moeten gaan.
Wat niet helpt in Nederland zijn de beperkingen die de huidige (elektriciteits-) netwerkinfrastructuur geeft op te veel plekken. Te veel problemen ontstaan hierdoor bij lokale aansluitingen van bijv. zonnepaneleninstallaties.
Ook moet er meer aandacht komen voor de grootschalige introductie van groengas als alternatief voor aardgas.
Alleen heeft deze terechte focus in Nederland weinig effect wereldwijd als we de uitkomsten van COP 27 lezen. Ik wil niet zeggen dat we niets in Nederland moeten doen, maar het is een druppel op een gloeiende plaat als we de wereldwijde vereiste acties beschouwen. En dat zal de gemiddelde bewoner in Nederland wellicht ook gaan stellen.
De focus van velen op de energietransitie zit hem vooral in de euro’s en nog steeds niet voldoende op de klimaatconsequenties. En dit snap ik volledig als we alle crises bij elkaar optellen (Covid, stikstofproblematiek, energiecrisis, gebrek aan woonruimte) en de kostenconsequenties in ogenschouw nemen. Immers, vele mensen hebben het zwaar door de prijsstijgingen en hoe ze het hoofd boven water moeten houden.
Wel zie je meer bewegingen verschijnen, die met allerlei vervelende en onacceptabele acties de aandacht op het Klimaatprobleem vestigen. Ik snap hun frustraties, maar keur hun acties (zoals beschadigen van cultureel erfgoed) volledig af.
Ga op alle niveaus de dialoog aan en kom met onderbouwde argumenten.
Op het Engelse deel van deze website is de volgende blog geplaatst, en we hebben deze blog bewust niet vertaald.
Quote
Recent and shocking events in the Ukraine show us once again that safety and security are too often taken for granted. Our deepest sympathy and fullest support go to the Ukrainian people. But the events also show that we must be continuously alert to safeguard our precious freedom.
Our prime focus is on the people in the Ukraine, the injured one’s and those who have lost their lives, whilst defending their country and protecting their family and home. Neighbouring countries are obviously worried what it will do to their safety and security.
And then there is the discussion on security of the natural gas supply, and the impact above changes are having on the supply and price levels.
In some of my previous jobs I worked and gave leadership to companies who gave advice on various gas issues. One thing I clearly remember is, that already over the last 12+ years various advices were given not to be too dependent on the supply of natural gas coming from the East. I obviously comprehend that in the past choices have been made based on numerous criteria; and costs of supply being an important one. But I’m annoyed viewing the current situation of gas supply to Europa and the Netherlands in particular. Why have we manoeuvred ourselves in this situation? And articles in the media, where it’s mentioned that Gas supply firms are now looking into alternatives, doesn’t help to improve my mood either, as this should have been done a long time ago.
Sure, in the Netherlands, the Groningen gas situation has not helped us in recent years. But still, isn’t the role of those ‘in control’ to look way ahead and assess potential risks and come with the correct mitigating actions. And not to work in firefighting mode.
So, the obvious question is: what can we do in the short term to be less dependent on natural gas?
Transition to renewable energies takes time and could bring significant costs. But given the current price levels, the business case for investing in alternatives becomes more and more interesting. This means immediately making available funds for those who can’t finance the investment by themselves. Fortunately, interest rates are still low. Start with energy savings measures, followed by actions focussing on energy generation by other means than natural gas. However, in the Netherlands the lead time for ordering Heat pumps is becoming very long, and hence concentrated action is required here to improve the overall supply chain. Also, it’s noticed that there is a shortage of labour in some installation branches in my country.
A recent message from the IEA is still worth reading. They have issued a so-called 10-Point Plan on how the European Union countries can reduce its reliance on the natural gas imports coming from the “East”. For further details, please click here.
I fully understand if, for the immediate short term, one chooses to continue using coalfired plants and nuclear energy. Of course, I understand the concerns from a climate change perspective, but life doesn’t always provide us with free and easy options, and forces us to take interim steps balancing all sorts of societal aspects. I’ve focused before on the potential role of nuclear energy in the energy transition and welcome an objective fact-based debate on the issue.
We have published various blogs over the years focusing on alternative measures, and I recommend the readers to reflect on them.
I understand it’s not easy to manage energy changes on a regional and global scale. But the current energy crisis could have been better tackled if all of us were better prepared for the next phases of energy transition. We have waisted many years for all sorts of reasons. And one of the most important one’s is not having a clear masterplan and subsequently lacking well defined intermediate annual targets on how to achieve the ultimate goals in line with the Paris agreement. Fortunately, there are many positive and successful initiatives by individual companies. But we need leadership across the board, in order to make an effective connection and affordable implementation ! We owe it to those people fighting for our freedom.
Effectief en meer gebruik van duurzaam opgewekte energie in woningen (voornamelijk door zonnepanelen) vereist uiteindelijk opslagfaciliteiten in huis of in de buurt. Het is een onderwerp waar we ons al jaren mee bezig houden.
Volgens het laatste rapport van Solar Power Europe – European Market Outlook for Residential Battery Storage 2021-2025: “In 2020 werden in Europa ongeveer 140.000 huishoudelijke batterijsystemen met een gecombineerde opslagcapaciteit van meer dan 1 GWh geïnstalleerd“. Een opmerkelijke prestatie!
Nog een belangrijk citaat uit het rapport (NB. ‘vertaald’ vanuit de Engelse versie): “In Nederland gaan er in de nabije toekomst geen grote veranderingen plaatsvinden. Hier is de salderingsregeling voor residentiële PV-systemen nog steeds de belangrijkste barrière voor eigen verbruik via batterijen en blijft volledig van kracht tot 2023.” Naar onze mening moet de financiële randvoorwaarden in Nederland worden aangepast om betere en meer duurzaamheidscomponenten te accommoderen om de nationale klimaatdoelstellingen te halen. We realiseren ons dat er discussies over dit onderwerp gaande zijn en dat bepaalde veranderingen te verwachten zijn, maar hoe snel? (zie ook: https://www.aarten-es.com/blog-post/acm-transporttarieven-moeten-geen-belemmering-zijn-bij-aanleg-elektriciteitsopslag/).
Het rapport “European Market Outlook for Residential Battery Storage 2021-2025” geeft ook enkele interessante inzichten in de toekomstige kostenontwikkelingen. We verwachten dat de productiekosten van batterijen verder zullen dalen, vooral als het daadwerkelijk geïnstalleerde aantal toeneemt.
Laten we leren van de Duitse ervaringen. Zoals vermeld in onze blog “De Duurzame Woning: inzichtelijk maken van diverse mogelijkheden”, met o.m. Zonatlas, is het erg belangrijk om eigenaren van woningen nuttige inzichten te geven, zodat ze kunnen beoordelen wat het potentieel van elektriciteitsopslag voor hen kan betekenen. Zonatlas werkt zeer nauw samen met het Duitse tetraeder.solar, en haalt daarmee de Duitse ervaring naar Nederland. (zie ook: https://www.aarten-es.com/blog-post/de-duurzame-woning-inzichtelijk-maken-van-diverse-mogelijkheden/).
Samenvattend: dit zeer relevante rapport, met een brede focus, uitgegeven door de internationale organisatie Solar Power Europe, toont opnieuw de verschillende huidige mogelijkheden om de energietransitie te versnellen. Voor meer details, klik hier.
Er wordt veel geschreven over de gewenste verduurzamingsstappen in onze eigen woning of bedrijfsruimte. Vele eigenaren zijn individueel al goed bezig; anderen pakken het in collectief verband op. Maar los van de aanpak is in eerste instantie inzicht nodig in de mogelijkheden en de kostenconsequenties. Maar waar halen we de informatie vandaan? En welke informatiebronnen kunnen we wel vertrouwen?
Veel gestelde vragen
Wat kunnen we nu al doen, en wat op een later moment? Immers, de uiteindelijke warmtevoorziening moet ook passen in de lokale/gemeentelijke plannen. Het laatste wat een individuele huiseigenaar wil doen is nutteloos investeren. Bijvoorbeeld: blijft het aardgasnet bestaan en gaan we op den duur over op groengas en/of waterstof? Of wordt de verwarming van ons pand volledig gerealiseerd zonder het gebruik van aardgas en/of duurzame gassen, en wat zijn dan die mogelijkheden? Hoe staat het met een eventueel warmtenet in de buurt? Kunnen we nu al een hybride warmtepomp plaatsen, omdat de besparing op het aardgasverbruik en de resulterende kostverlagingen al zodanig zijn, dat er nu al een goede en betaalbare verduurzamingsstap kan worden gezet, ongeacht wat de toekomstige lokale/gemeentelijke situatie zal worden?
En dan zijn er nog de vragen over de mate van technologische ontwikkeling (is het apparaat wel goed doorontwikkeld en geeft het geen onnodige storingen) en bijbehorend kostenplaatje. Aan de positieve ontwikkeling van de zonnepanelen over de laatste 20 jaren zien we een enorme verbetering qua prestaties en betrouwbaarheid en kostenreducties.
Gemeentelijke Plannen
De gemeentelijke plannen zullen in een zgn. Lokale Energiestrategie (LES) worden verwoord, en deze zullen een nauwe relatie vertonen met de Regionale Energiestrategie (RES). Dus het is belangrijk om via de betreffende gemeentelijke website deze informatie op te vragen. Dan heeft men een beeld van de plannen in de komende 10-20 jaar. Echter, ongeacht deze gemeentelijke visies, loont het om altijd en z.s.m. te starten met de implementatie van energiebesparende maatregelen (eg. isolatie toepassen waar dit kan, maar denk wel aan goede ventilatie; HR++ glas of beter; energiezuinige huishoudelijke apparaten). Verder is het altijd verstandig om zonnepanelen te plaatsen, daar waar het kan.
Aantal voorbeelden
In dit kader willen wij daarom graag verwijzen naar respectievelijk Zonatlas.nl en Warmtepompplein.nl, die bepaalde informatie voor de individuele huis/gebouweigenaren op dit moment gratis toegankelijk maakt.
Zonne-energie – informatie via Zonatlas.nl
Via Zonatlas kan een individuele huiseigenaar of bedrijf eenvoudig zelf zien wat de elektriciteitsopwekkingspotentie van het pand is d.m.v. zonnepanelen. Re. link: https://www.zonatlas.nl/start/
NB. Zonatlas heeft de geschiktheid van bijna alle daken in Nederland doorgerekend en in kaart gebracht. Door o.m. gebruik te maken van hoogtedata, meerjarige weerdata, en intensiteit berekening van zonnestraling zijn de hellingshoek(en), oriëntatiepunten t.o.v. de zon, schaduwvlakken en nog meer technische data gecombineerd om de zonne-energie opbrengst van het dak te berekenen. En wel op 30cm nauwkeurig! Zonatlas heeft de zonne-energie opbrengst van meer dan 13 miljoen gebouwen in Nederland in kaart gebracht.
Verder biedt Zonatlas additionele informatie als de Gemeente, waartoe de opgegeven postcode met huisnummer behoort, een lidmaatschap op Zonatlas heeft. We geven in dit verband 2 voorbeelden. (1) Op de Zonatlas-website kan men een thuisbatterij ‘aanzetten’, en zien wat de effecten daarvan zijn. In separate blogs hebben we al gewezen op het belang van de thuis- of buurtbatterijen. Re. link: https://www.aarten-es.com/language/nl/nieuws-energieopslag/. De batterij-ontwikkelingen zullen hard nodig zijn om de transitie op effectieve en betaalbare wijze te versnellen. (2) Ook kan men bekijken wat de effecten zijn van warmteopwekking, van de door zonnecollectoren/zonneboiler opgewekte energie.
Een andere ontwikkeling, die op aanvraag beschikbaar is, focust op het geven van inzicht in de effecten als een elektrische auto aan het zonnepanelen-systeem wordt gekoppeld.
Warmtevoorziening – informatie via Warmtepompplein.nl
Met Warmtepompplein.nl kan een individuele huiseigenaar of bedrijf ontdekken welke warmtepomp het beste past. Re. link: https://warmtepompplein.nl/quickscan/. Door postcode en huisnummer in te vullen, verkrijgt men een advies voor een all-electric- en hybride lucht-water warmtepomp. NB. Deze tool is gebaseerd op de formules beschreven in ISSO 51 (norm warmteverliesberekening). Een warmtepomp vraagt wel elektriciteit, hetgeen weer deels of volledig kan worden gecompenseerd door het plaatsen van (extra) zonnepanelen. Zodoende is de link met Zonatlas belangrijk.
Meer inzicht bieden via integrale aanpak
De schrijver van deze blog heeft toestemming om hier te stellen dat er ‘achter de schermen van Zonatlas en Warmtepompplein’ hard wordt gewerkt om de verschillende verduurzamingscomponenten slim aan elkaar te koppelen, zodat men op eenvoudige en effectieve wijze goed inzicht in de verduurzamingsmogelijkheden van het eigen pand kan verkrijgen. Echter, de aanwezige tools geven nu al een goed inzicht !
De titel van het artikel in Solar Magazine luidt: “De Nederlandse netbeheerders en Energy Storage NL willen dat de rijksoverheid vasthoudt aan het afbouwpad van de salderingsregeling voor zonnepanelen en een subsidie van 30 procent voor thuisbatterijen invoert”. Voor verdere informatie, verwijzen we graag naar dit interessante artikel; klik hier voor mee informatie.
In eerdere blogs op onze website hebben wij veelvuldig verwezen naar het belang van elektriciteitsopslag in de algehele verduurzaming van de bebouwde omgeving. We refereren o.m. naar:
De COP26 VN-klimaatconferentie, georganiseerd door het Verenigd Koninkrijk in samenwerking met Italië, vindt plaats van 31 oktober tot 12 november 2021 in Glasgow, VK. Laten we maar eens kijken wat de uitkomst van deze laatste conferentie zal zijn met betrekking tot nieuwe klimaatdoelen en vereiste acties op verschillende niveaus. Ondanks de eerdere COP’s en toezeggingen die wereldleiders op deze conferenties hebben gedaan, is de huidige beoordeling van de wereldwijde klimaatverandering nog steeds buitengewoon zorgwekkend.
Klik hier om naar de website van UNFCCC-COP26 te gaan.
———-
Nederlandse Klimaat- en Energieverkenning 2021 (KEV 2021)
(NB. alle quotes uit het KEV 2021 rapport staan in Italic hieronder weergegeven).
Rapport geeft de volgende samenvatting: “De jaarlijkse Klimaat- en Energieverkenning wordt voorgeschreven door de Klimaatwet en geldt als één van de verantwoordingsinstrumenten van het Nederlandse klimaat- en energiebeleid. De broeikasgasuitstoot in Nederland daalt naar verwachting met 38-48 procent in 2030 ten opzichte van 1990, uitgaande van het vastgestelde en voorgenomen beleid. Daarmee is het kabinetsdoel om in 2030 49 procent minder uit te stoten dan in 1990 nog niet in zicht.” Lees verder door hier te klikken.
De Infographic geeft altijd een handig en snel overzicht; zie de link (klik hier). De volgende Hoofdconclusies worden hierin beschreven:
Uitstoot broeikasgassen:
2020: MOGELIJK: uitstoot komt in 2020 uit rond het Urgenda-doel
2021: NEE: verwachte uitstoot ligt in 2021waarschijnlijk boven het Urgenda-doel
2020: JA: EU-ESD emissiedoel 2013-2020 is ruim gehaald
2030: NEE: Extra inspanning nodig om 49% reductie te bereiken
2030: MOGELIJK: EU-ESR emissiedoel 2021-2030 is binnen bereik
Hernieuwbare energie:
2020: JA: doel gehaald na administratieve verrekening met Denemarken
2030: MOGELIJK: doel ligt binnen de onzekerheidsbandbreedte
Energiebesparing:
2030: MOGELIJK: doel ligt binnen de onzekerheidsbandbreedte.
Belangrijk om te weten wie het KEV 2021 rapport heeft opgesteld. In het rapport wordt vermeld: “De Klimaat- en Energieverkenning 2021 is tot stand gekomen door samenwerking tussen het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), TNO EnergieTransitie, het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Daarnaast stelt Wageningen University and Research (WUR) in opdracht van het PBL de ramingen op voor de veeteelt en akkerbouw en het landgebruik. Het PBL huurt ook kennis in bij Significance (luchtvaart) en Revnext (ontwikkeling elektrische personenauto’s).”
———-
Verwijzing naar andere artikelen/blogs
In het verleden zijn er vele blogs verschenen op onze website; we verwijzen graag naar onze rubriek “Nieuws en evenementen” (klik hier).
Een recent artikel ging over het IPCC en Klimaatverandering (klik hier).
Het is duidelijk dat we wereldwijd veel aandacht besteden aan “Klimaatverandering en de invloed op de wereld en haar bevolking”. Er vinden gelukkig vele goede acties plaats, die al resultaat hebben. En we mogen ook alle individuele acties door burgers, en gezamenlijke lokale initiatieven door energie coöperaties/energy commons prijzen. Maar het is nog lang niet genoeg. Dus wij allen zijn zeer benieuwd wat er in de kranten wordt geschreven op 13 november 2021 als de COP26 een dag daarvoor, hopelijk succesvol, is afgesloten.