Effectief en meer gebruik van duurzaam opgewekte energie in woningen (voornamelijk door zonnepanelen) vereist uiteindelijk opslagfaciliteiten in huis of in de buurt. Het is een onderwerp waar we ons al jaren mee bezig houden.
Volgens het laatste rapport van Solar Power Europe – European Market Outlook for Residential Battery Storage 2021-2025: “In 2020 werden in Europa ongeveer 140.000 huishoudelijke batterijsystemen met een gecombineerde opslagcapaciteit van meer dan 1 GWh geïnstalleerd“. Een opmerkelijke prestatie!
Nog een belangrijk citaat uit het rapport (NB. ‘vertaald’ vanuit de Engelse versie): “In Nederland gaan er in de nabije toekomst geen grote veranderingen plaatsvinden. Hier is de salderingsregeling voor residentiële PV-systemen nog steeds de belangrijkste barrière voor eigen verbruik via batterijen en blijft volledig van kracht tot 2023.” Naar onze mening moet de financiële randvoorwaarden in Nederland worden aangepast om betere en meer duurzaamheidscomponenten te accommoderen om de nationale klimaatdoelstellingen te halen. We realiseren ons dat er discussies over dit onderwerp gaande zijn en dat bepaalde veranderingen te verwachten zijn, maar hoe snel? (zie ook: https://www.aarten-es.com/blog-post/acm-transporttarieven-moeten-geen-belemmering-zijn-bij-aanleg-elektriciteitsopslag/).
Het rapport “European Market Outlook for Residential Battery Storage 2021-2025” geeft ook enkele interessante inzichten in de toekomstige kostenontwikkelingen. We verwachten dat de productiekosten van batterijen verder zullen dalen, vooral als het daadwerkelijk geïnstalleerde aantal toeneemt.
Laten we leren van de Duitse ervaringen. Zoals vermeld in onze blog “De Duurzame Woning: inzichtelijk maken van diverse mogelijkheden”, met o.m. Zonatlas, is het erg belangrijk om eigenaren van woningen nuttige inzichten te geven, zodat ze kunnen beoordelen wat het potentieel van elektriciteitsopslag voor hen kan betekenen. Zonatlas werkt zeer nauw samen met het Duitse tetraeder.solar, en haalt daarmee de Duitse ervaring naar Nederland. (zie ook: https://www.aarten-es.com/blog-post/de-duurzame-woning-inzichtelijk-maken-van-diverse-mogelijkheden/).
Samenvattend: dit zeer relevante rapport, met een brede focus, uitgegeven door de internationale organisatie Solar Power Europe, toont opnieuw de verschillende huidige mogelijkheden om de energietransitie te versnellen. Voor meer details, klik hier.
Er wordt veel geschreven over de gewenste verduurzamingsstappen in onze eigen woning of bedrijfsruimte. Vele eigenaren zijn individueel al goed bezig; anderen pakken het in collectief verband op. Maar los van de aanpak is in eerste instantie inzicht nodig in de mogelijkheden en de kostenconsequenties. Maar waar halen we de informatie vandaan? En welke informatiebronnen kunnen we wel vertrouwen?
Veel gestelde vragen
Wat kunnen we nu al doen, en wat op een later moment? Immers, de uiteindelijke warmtevoorziening moet ook passen in de lokale/gemeentelijke plannen. Het laatste wat een individuele huiseigenaar wil doen is nutteloos investeren. Bijvoorbeeld: blijft het aardgasnet bestaan en gaan we op den duur over op groengas en/of waterstof? Of wordt de verwarming van ons pand volledig gerealiseerd zonder het gebruik van aardgas en/of duurzame gassen, en wat zijn dan die mogelijkheden? Hoe staat het met een eventueel warmtenet in de buurt? Kunnen we nu al een hybride warmtepomp plaatsen, omdat de besparing op het aardgasverbruik en de resulterende kostverlagingen al zodanig zijn, dat er nu al een goede en betaalbare verduurzamingsstap kan worden gezet, ongeacht wat de toekomstige lokale/gemeentelijke situatie zal worden?
En dan zijn er nog de vragen over de mate van technologische ontwikkeling (is het apparaat wel goed doorontwikkeld en geeft het geen onnodige storingen) en bijbehorend kostenplaatje. Aan de positieve ontwikkeling van de zonnepanelen over de laatste 20 jaren zien we een enorme verbetering qua prestaties en betrouwbaarheid en kostenreducties.
Gemeentelijke Plannen
De gemeentelijke plannen zullen in een zgn. Lokale Energiestrategie (LES) worden verwoord, en deze zullen een nauwe relatie vertonen met de Regionale Energiestrategie (RES). Dus het is belangrijk om via de betreffende gemeentelijke website deze informatie op te vragen. Dan heeft men een beeld van de plannen in de komende 10-20 jaar. Echter, ongeacht deze gemeentelijke visies, loont het om altijd en z.s.m. te starten met de implementatie van energiebesparende maatregelen (eg. isolatie toepassen waar dit kan, maar denk wel aan goede ventilatie; HR++ glas of beter; energiezuinige huishoudelijke apparaten). Verder is het altijd verstandig om zonnepanelen te plaatsen, daar waar het kan.
Aantal voorbeelden
In dit kader willen wij daarom graag verwijzen naar respectievelijk Zonatlas.nl en Warmtepompplein.nl, die bepaalde informatie voor de individuele huis/gebouweigenaren op dit moment gratis toegankelijk maakt.
Zonne-energie – informatie via Zonatlas.nl
Via Zonatlas kan een individuele huiseigenaar of bedrijf eenvoudig zelf zien wat de elektriciteitsopwekkingspotentie van het pand is d.m.v. zonnepanelen. Re. link: https://www.zonatlas.nl/start/
NB. Zonatlas heeft de geschiktheid van bijna alle daken in Nederland doorgerekend en in kaart gebracht. Door o.m. gebruik te maken van hoogtedata, meerjarige weerdata, en intensiteit berekening van zonnestraling zijn de hellingshoek(en), oriëntatiepunten t.o.v. de zon, schaduwvlakken en nog meer technische data gecombineerd om de zonne-energie opbrengst van het dak te berekenen. En wel op 30cm nauwkeurig! Zonatlas heeft de zonne-energie opbrengst van meer dan 13 miljoen gebouwen in Nederland in kaart gebracht.
Verder biedt Zonatlas additionele informatie als de Gemeente, waartoe de opgegeven postcode met huisnummer behoort, een lidmaatschap op Zonatlas heeft. We geven in dit verband 2 voorbeelden. (1) Op de Zonatlas-website kan men een thuisbatterij ‘aanzetten’, en zien wat de effecten daarvan zijn. In separate blogs hebben we al gewezen op het belang van de thuis- of buurtbatterijen. Re. link: https://www.aarten-es.com/language/nl/nieuws-energieopslag/. De batterij-ontwikkelingen zullen hard nodig zijn om de transitie op effectieve en betaalbare wijze te versnellen. (2) Ook kan men bekijken wat de effecten zijn van warmteopwekking, van de door zonnecollectoren/zonneboiler opgewekte energie.
Een andere ontwikkeling, die op aanvraag beschikbaar is, focust op het geven van inzicht in de effecten als een elektrische auto aan het zonnepanelen-systeem wordt gekoppeld.
Warmtevoorziening – informatie via Warmtepompplein.nl
Met Warmtepompplein.nl kan een individuele huiseigenaar of bedrijf ontdekken welke warmtepomp het beste past. Re. link: https://warmtepompplein.nl/quickscan/. Door postcode en huisnummer in te vullen, verkrijgt men een advies voor een all-electric- en hybride lucht-water warmtepomp. NB. Deze tool is gebaseerd op de formules beschreven in ISSO 51 (norm warmteverliesberekening). Een warmtepomp vraagt wel elektriciteit, hetgeen weer deels of volledig kan worden gecompenseerd door het plaatsen van (extra) zonnepanelen. Zodoende is de link met Zonatlas belangrijk.
Meer inzicht bieden via integrale aanpak
De schrijver van deze blog heeft toestemming om hier te stellen dat er ‘achter de schermen van Zonatlas en Warmtepompplein’ hard wordt gewerkt om de verschillende verduurzamingscomponenten slim aan elkaar te koppelen, zodat men op eenvoudige en effectieve wijze goed inzicht in de verduurzamingsmogelijkheden van het eigen pand kan verkrijgen. Echter, de aanwezige tools geven nu al een goed inzicht !
Adviesbureau BDH is in 2020 een samenwerking aangegaan met EnShared. EnShared heeft het initiatief van Warmtepompplein.nl van BDH overgenomen.
Dit online informatieportaal is dé informatieplek voor consumenten over warmtepompen in woningen. Door deze samenwerking kunnen beide organisaties zich nog beter inzetten voor het verduurzamen van bestaande en nieuwe woningen.
Naast het onafhankelijke zonne-energie platform Zonatlas is EnShared blij om met Warmtepompplein.nl meer woningeigenaren te helpen met de complexe verduurzamingvraagstukken waar zij mee worstelen.
Het belang om veel aandacht te schenken aan de daadwerkelijke implementatie van energieopslag als onderdeel van slimme energietransitie oplossingen.
Een relevant citaat uit het rapport van SolarPower Europe ‘European Market Outlook For Residential Battery Storage 2020–2024’: “Last year, 745 MWh from 96,000 systems were installed, representing a 57% annual growth rate. The foundation for the European residential BESS sector was laid by a handful of countries, where a large residential solar market already, exists – namely Germany, Italy, UK, Austria, and Switzerland. These Top 5 markets absorbed over 90% of all BESS installations in 2019 and are also responsible for a similar level of the nearly 2 GWh of operating residential storage capacity in Europe so far.”. (Opmerking: BESS staat voor Battery Energy Storage Systems).
Raadpleeg de informatie die toegankelijk is via de link door deze hier aan te klikken. Een sterke aanbeveling voor iedereen die werkzaam is op het gebied van energietransitie om de analyses en prognoses in dit rapport te lezen en over te reflecteren.
Het bovengenoemde rapport ondersteunt volledig de ontwikkelingen en implementatiesuccessen die elders worden ervaren, bijvoorbeeld door iwell; zie hun website.
Een ander goed voorbeeld, dat de moeite waard is om te verkennen, is het onafhankelijke zonne-energie platform Zonatlas NL, vrij (gratis) toegankelijk voor individuele huishoudens en individuele bedrijven (bijv. MKB). Zonatlas heeft voor meerdere regio’s in Nederland een online batterijopslag optie beschikbaar, voor het geval een individueel huishouden een verbinding wil maken met de energie opgewekt door zonnepanelen – voor meer informatie verwijzen wij naar de volgende website: https://www.zonatlas.nl/start/.
De auteur van deze blog en de bedrijven EnShared en Zonatlas hebben een bijdrage geleverd aan het Opiniestuk ‘Virtuele energiecentrales via Energy Commons’, die onlangs is uitgegeven door de onafhankelijke stichting Future Energy Systems – zie hiervoor: https://fes.institute/pp/. Energieopslag komt in dit Opiniestuk prominent naar voren, aangezien het een essentieel onderdeel is bij het maken van virtuele energiecentrales. En wanneer bijvoorbeeld voldoende opslagcapaciteit is aangesloten op het micronet, kan ook zelf-balancering en de handel in opgeslagen elektriciteit worden benut. Deze opslagsystemen bieden een andere belangrijke vorm van flexibiliteit op de markt en zullen naarmate het aandeel hernieuwbare energiebronnen toeneemt, een grotere publieke belangstelling krijgen.
IEA World Energy Outlook 2020 stelt verder heel duidelijk: “Solar becomes the new king of electricity…..”. De rol van opslag wordt hierdoor belangrijker voor betaalbare en betrouwbare energiesystemen in de nabije toekomst.
“Renewables grow rapidly in all our scenarios, with solar at the centre of this new constellation of electricity generation technologies. Supportive policies and maturing technologies are enabling very cheap access to capital in leading markets. With sharp cost reductions over the past decade, solar PV is consistently cheaper than new coal- or gas fired power plants in most countries, and solar projects now offer some of the lowest cost electricity ever seen.”.
“Storage plays an increasingly vital role in ensuring the flexible operation of power systems, with India becoming the largest market for utility-scale battery storage.”.
In Nederland realiseren velen zich dat het huidige en vroegere belasting- en subsidieregime de grootschalige implementatie van energieopslag tot nu toe niet echt heeft bevorderd. Desalniettemin zien we goede voorbeelden van implementatie in bijvoorbeeld appartementsgebouwen waar een slim batterijsysteem de pieken in de stroomtoevoer als gevolg van het liftgebruik aanzienlijk verlaagt.
Het zal duidelijk zijn dat we ons in Nederland steeds meer moeten gaan richten op de slimme introductie van batterij- en energieopslagsystemen.
We zullen blijven schrijven over toekomstige ontwikkelingen.
Een virtuele energiecentrale via een Energy Common is een netwerk van lokale kleine en middelgrote energie- en warmte-genererende eenheden zoals windmolenparken, zonneparken en microwarmte-krachtkoppeling (micro-WKK), evenals flexibele energieverbruikers en opslag systemen. De onderling verbonden eenheden worden aangestuurd via een geautomatiseerde centrale ‘controlekamer’ van de Energy Common, waardoor ze onafhankelijk blijven in hun werking en eigendom. Het doel van een door de buurt georganiseerde virtuele energiecentrale is tweeledig. Ten eerste moet het voldoende hernieuwbare energie opwekken voor de lokale gemeenschap. Ten tweede zou het de belasting van het elektriciteitsnet moeten ontlasten door het vermogen dat door de afzonderlijke eenheden wordt opgewekt, slim te verdelen tijdens perioden van piekbelasting. Bij een overschot kan de gecombineerde stroomopwekking en het stroomverbruik van de genetwerkte units in de virtuele energiecentrale van de buurt worden verhandeld op de energiebeurs.
QUOTE
Een woningbouwvereniging heeft een renovatievoorstel gedaan aan huurders in een woonblok. Belangrijk onderdeel van dit voorstel is het renoveren van de flats tot nul op de meter-woningen (NOM-woningen). Daarbij hoort een door de huurders te betalen maandelijkse Energieprestatievergoeding (EPV), naast de huurprijs en de servicekosten. Deze zou in de plaats moeten komen van hun huidige kosten voor gas en elektriciteit. Dit voorstel acht de kantonrechter niet redelijk. Voor zover het betrekking heeft op de NOM-renovatie kleven er teveel onzekerheden aan, in het bijzonder met betrekking tot de consequenties voor de uiteindelijke woonlasten van de huurders. Nu de wetgever naast de huurprijs en de servicekosten de energieprestatievergoeding heeft ingevoerd om de kosten van de NOM-voorzieningen uit te betalen, is het niet de bedoeling dat deze kosten ook nog eens via een huurverhoging en verhoging van de servicekosten kunnen worden doorberekend aan de huurders, Als de renovatiewerkzaamheden toch zouden worden uitgevoerd, is een verhuizing, met de daarbij behorende verhuiskostenvergoeding niet nodig.
UNQUOTE
Wij gaan deze ontwikkeling(en) nauw volgen.
In ieder geval bevestigt het onze positie dat er voldoende transparantie en onafhankelijke informatie nodig is voor bewoners (eigenaren en/of huurders) om goede keuzes te kunnen maken.
EnShared en Zonatlas zijn daarom aangesloten en actief bij de landelijke Coalitie Samen Duurzaam Doen, en werken nauw samen met het ‘Institute for Future of Living’ ( https://instituteforfutureofliving.org/).
Coalitie Samen Duurzaam Doen
Een korte introductie van Samen Duurzaam Doen:
Energie hebben we dagelijks nodig en is één van de sectoren waarin zich momenteel een institutionele revolutie voltrekt. Dit biedt mogelijkheden om krachten binnen verschillende sectoren te bundelen, bijvoorbeeld: Energie, Gebiedsontwikkeling, Mobiliteit en Sociale Innovatie die bijdraagt aan een meer inclusieve, rechtvaardige en duurzame samenleving.
Bedrijven en organisaties die intrinsiek gemotiveerd zijn om verandering te bewerkstelligen gaan ‘samen duurzaam doen’ realiseren met bewoners op buurt, wijk of gemeenteniveau.
Wat we met elkaar leren gaan we nationaal delen om te versnellen. Een duurzame energie huishouding voor iedereen: betaalbaar, verstandig, haalbaar, maatwerk, comfortabel.
We werken vanuit het belang van bewoners. We organiseren Energie Commons, een nieuwe vorm van coöperaties.
Energiecontracten met klassieke leveranciers worden verruild voor buurtenergie.
Samen Duurzaam Doen richt zich met name op bestaande bouw maar maakt effectieve link met best practices nieuwbouw en deelt ervaringen.
Inmiddels bestaat de Coalitie uit een mooie verzameling van partijen; Institute for Future of Living, kennisinstellingen, partijen die actief zijn om burgers te activeren en te ondersteunen, bouw en installatiebedrijven, IT-bedrijven, internationaal consultancy & implementatie organisatie, en bedrijven als EnShared en Zonatlas. Samenstelling van de Coalitie zal dynamisch zijn, en we verwelkomen graag (lokale) partijen die onze doelstellingen onderschrijven en versterken!
Wat de coalitie Samen Duurzaam Doen biedt:
Een platform waar bewoners mee samenwerken vanuit hun belang en zonder ‘lock-in’ – dus alle keuze vrijheid behouden.
Een nieuw energiecollectief in de vorm van een Energy Common voor de buurt, dat de buurtbewoners de ‘power’ geeft om zelf beslissingen te nemen en energie te delen in de buurt en daarbuiten.
Een door alle betrokken partijen gedragen Plan van Aanpak om de woning betaalbaar, mogelijk gefaseerd en overzichtelijk te verduurzamen, binnen contouren van de lokale energie infrastructuur.
Een onafhankelijke Energiescan dat gebruikt kan worden voor het aanvragen van offertes voor (gefaseerde) verduurzamingsmaatregelen.
Transitiebegeleiding en ondersteuning vanuit ons uitgebreide netwerk van deskundigen bij de ontzorging van de financiële, administratieve, bestuurlijke en operationele zaken.
Voor vragen kunt u terecht bij de volgende contactpersonen van de landelijke coalitie Samen Duurzaam Doen of het Institute for Future of Living:
Bram Reinders – Institute for Future of Living / bram.reinders@ifl.institute
Thijs Aarten – EnShared Development / thijs.aarten@enshared.nl
Verdere informatie over de Coalitie volgt in een separaat bericht.
De technologische ontwikkeling van nieuwe generatie zonnepanelen maakt grote sprongen voorwaarts. Denk aan zonnecellen verwerkt in dakpannen, glazenpuien die energie opwekken of flexibele zonnepanelen op allerlei verschillende (dak)oppervlakten.
De gewenste energietransitie in Nederland gaat veel te langzaam. Enerzijds komt dit door het gebrek aan urgentie bij vele Nederlanders. Anderzijds zijn we met ons allen nog niet altijd in staat om de 5 O’s (*) slim en effectief met elkaar te verbinden.
Gisteren, precies 5 jaar geleden, is Zonatlas in Nederland live gegaan! Arnhem was de eerste gemeente in Nederland waar zij hun zonpotentie berekeningen mochten uitvoeren en sindsdien hebben zij nog vele berekeningen mogen doen.
